Breadboard Kullanımı ve Temel Bir Elektrik Devresi

Merhaba arkadaşlar!

Bu yazıda Breadboard kullanımından ve temel bir elektrik devresi oluşturmaktan bahsetmek istiyorum. Öncelikle Breadboard Nedir? buna değinmekte fayda var. Çünkü temel elektrik devresini oluşturmak için Breadboard kartını kullanacağız.

Breadboard Nedir?

Breadboard, üzerinde bir sürü küçük delik bulunan dikdörtgen bir plastik levhadır. Bu delikler, elektronik bileşenleri prototipe kolayca yerleştirmenize izin verir. Kart üzerinde bulunan bağlantılar kalıcı olmadığından istediğiniz şekilde bağlantılar oluşturabilirsiniz. Elektronik bir breadboard  aslında lehimsiz bir devre tahtasına atıfta bulunmaktadır. Bunlar geçici devreler ve prototip yapımı için harika birimlerdir ve kesinlikle lehimleme gerektirmezler.

Yukarıda örnek bir Breadboard kartını görmektesiniz. Kart üzerinde çok sayıda delik bulunmaktadır. Elektronik devre elemanlarını birbirine bağlayarak bir devre oluşturmak için bu deliklerin altında yer alan iletken şeritleri kullanmaktayız. 

Breadboard terimi, elektroniğin ilk günlerinden geliyor, insanlar tam anlamıyla çivileri veya vidaları kullanarak, devrelerini bağlamak için ekmek tahtalarını kullanıyorlardı. Bu devrelerden bir tanesini örnek olarak sizlere göstermek istiyorum.

Yukarıda görüleceği üzere ekmek tahtası kullanılarak çiviler veya vidalar yardımıyla bir elektrik devresi oluşturulmuştur. Tahtanın o zamanlar için kullanılmasının sebebi bildiğiniz üzere bu maddenin yalıtkan olmasıdır. Tabi zaman içinde gelişme gösteren Breadboard şimdiki görünüme ulaşmıştır.

Breadboard kartlarının temel amacı prototiplemedir. Prototipleme,  bir ön model oluşturarak bir fikri test etme sürecidir.  Breadboard’ların yaygın bir şekilde kullanılmasının temel nedeni budur. Eğer oluşturacağınız devrenin belirli bir parametre setinin altında nasıl tepki vereceğini bilmiyorsanız, bir prototip oluşturmak ve test etmek en iyi yöntemdir. Bu sayede çok ciddi masraflara girmeden devrenizi test edebilir, herhangi bir hata varsa öncesinde tespit edebilirsiniz. 

NOT: Breadboard kullanımı hakkında ayrıntılı bilgiler edinmek için yazının sonunda linkini verdiğim videoyu izlemenizi tavsiye ediyorum.

Temel Elektrik Devresi Oluşturmak

Arduino ile kod yazmadan çalışan devreler oluşturabiliriz. Bu başlık altında en temel elektrik devresini kurup Arduino ile çalıştırmayı göstereceğiz. Bunun için Arduino ile gelen 3.3V ve 5V’lık pin çıkışlarını kullanarak devremizi çalıştıracağız.

Temel elektrik devresi aşağıdaki gibidir.

Devre için ihtiyacımız olan elektronik devre elemanları şunlardır:

  • LED x 1
  • Direnç (330 Ohm) x 1

Bu devre elemanlarını kısaca açıklamakta fayda var.

LED: Light Emitting Diode kelimelerinin baş harflerinden elde edilen bu devre elemanı Işık Yayan Diyot olarak Türkçeye çevrilmektedir. LED’ler küçük ampullere benzeyen, farklı boyut ve renklerde üretilen devre elemanlarıdır. Üzerinden geçen elektrik akımını ışığa dönüştüren bu bileşenler aşağıdaki gibidir.

Yukarıda en çok kullanılan LED çeşitlerini görmektesiniz. LED’lerin farklı renkleri bulunmaktadır. Bunun temel sebebi ise üretimi sırasında kullanılan kimyasal malzemelerden kaynaklanmaktadır. Kullanılan malzemeye göre farklı renklerde ışık yaymaktadırlar. 

LED’lerin devredeki gösterimi aşağıdaki gibidir.

İki bacağı olan bu devre elemanlarında uzun bacak Anot yani (+), kısa bacak ise Katot yani (-) işaretlidir. 

Resistor: Türkçeye direnç olarak çevrilen bu devre elemanı, elektrik akımına karşı direnç gösterdiğinden dolayı bu ismi almıştır. Direnç birimi Ohm’dur (Sembolü: Ω).  Direnç değeri ne kadar yüksek olursa elektrik akımının geçişi o oranda azalır.  LED’ler düşük gerilim ve akımda çalışan elemanlardır. Dirençler, LED gibi devre elemanlarının korunmasında kullanılır. 

Dirençlerin çeşitleri oldukça fazladır. Direnç çeşitleri genel olarak aşağıdaki gibidir:

  • Sabit Dirençler (Bu uygulamada kullandığımı direnç sabittir.)
  • Ayarlı Dirençler
  • Işığa Duyarlı Dirençler (LDR)
  • Sıcaklığı Duyarlı Dirençler (Termistörler)

Şimdilik diğer dirençler hakkında bilgi vermeyeceğiz. Ancak ilerleyen derslerimizde bu dirençlerle ilgili örnek uygulamalar geliştireceğiz.

Sabit dirençler, elektrik devrelerinde iki şekilde temsil edilmektedir.

Sabit dirençler piyasada aşağıdaki gibi satılmaktadır.

 

Yukarıda görüleceği üzere sabit dirençlerin üzerinde renkli şeritler bulunmaktadır. 4, 5 ve 6 şeritli olan dirençlerin değerini pratik bir şekilde hesaplayabiliriz. Tabi öncesinde kullanılan renklerin sayısal karşılıklarını bilmekte fayda var. Bunun için aşağıda verilen tabloyu inceleyelim.

Bu tabloda verilen bilgileri kullanarak bir direncin değerini öğrenebiliriz. Bunun nasıl yapılacağını anlamak için temel elektrik devresinde kullanacağımız direncin değerini bulmaya çalışalım. Temel elektrik devresinde kullanacağımız direnç aşağıdaki gibidir. 

Direncin renkleri “TURUNCU-TURUNCU-KAHVERENGİ-ALTIN” şeklindedir. Tablodaki verileri baz alarak aşağıda verilen atama işlemini yapabiliriz.

Görüleceği üzere her rengin sayısal karşılığını yanında belirttik. Hesaplama işlemi aşağıdaki adımlar takip edilerek yapılmalıdır.

1.Adım: Öncelikle 1. ve 2. Şeritte bulunan renklerin sayısal karşılıkları yan yana yazılır. Yukarıdaki direnç için 33 değeri elde edilir.

2.Adım: 3.Şeritte bulunan rengin sayısal değeri 10 sayısının üssü olarak yazılır. Bu durumda 10değeri elde edilir.

3.Adım:  1. ve 2.Adımda elde edilen sayılar çarpılarak direncin değeri bulunur. Direncin değeri 33 x 10= 330 Ohm olarak hesaplanır.

4.Adım: 4.Şerit tolerans hesaplamada kullanılır. (330 x 5) / 100 = 16,5 Ohm. Bu durumda direncin değeri 315,5 Ohm ve 346,5 Ohm arasında yer almaktadır.

NOT: Yukarıdaki yöntem 4 şeritli dirençler için geçerlidir. Eğer 5 veya 6 şeritten oluşan dirençler kullanılırsa bu durumda ilk üç rengin değeri yan yana yazılır. Diğer işlemlerde aynıdır.

Bu kısa bilgilendirmeden sonra Devre şeması aşağıdaki gibidir hazırlanmalıdır.

 

LED’in (+) ucu Arduino kartında bulunan 3.3V pinine, (-) ucu ise GND pinine bağlanacaktır. Bu devremizde LED sürekli açık kalır.

Breadboard kullanımı ve yukarıda verilen devreyi Arduino ile çalıştırmak için bilmeniz gereken ayrıntılı bilgileri aşağıda verilen videodan öğrenebilirsiniz.